Zagroda drobnoszlachecka z Czarnej Dąbrowy

Założyciele i użytkownicy siedliska w Czarnej Dąbrowie należeli do warstwy drobnej szlachty kaszubskiej, rekrutującej się z wymienianych źródłach bytowskich panków. Ta grupa wolnych właścicieli była reliktem drobnego rycerstwa, które nie weszło do warstwy szlacheckiej.

Zagrodę tworzą trzy autentyczne budynki przeniesiona do Wdzydz oraz czwarty, odtworzony obiekt - kopia XIX-wiecznego chlewu, który nie przetrwał do czasów współczesnych. Jest to unikalny przykład siedliska o zwartej zabudowie, z podwórzem dostępnym przez przejazd bramny w stodole. W inwentarzu tradycyjnego budownictwa w powiecie bytowskim, opublikowanym w 1938r., odnotowano już tylko trzy podobne siedliska: w Kłącznie, Struszewie i Rekowie.

Dworek z Czarnej Dąbrowy

Budowa: 1.poł. XIXw.

Budynek został sprzedany Muzeum w 1977r. przez Pelagię i Bolesława Żmuda-Trzebiatowskich.

Wystawa etnograficzna w muzealnych obiektach z Czarnej Dąbrowy uwzględnia zdarzenia ze współczesnej historii Pomorza Gdańskiego, które miały związek z tym dworkiem. Podczas II wojny światowej ukrywał się tu przed hitlerowcami ks. ppłk Józef Wrycza, ideowy przywódca pomorskiego ruchu oporu. U Żmuda-Trzebiatowskich w lipcu 1941r. doprowadzono do porozumienia kilku grup partyzanckich i powołania Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski", największego przedsięwzięcia o charakterze konspiracyjnym na Pomorzu. Ks. Wrycza był w ścisłym kierownictwie sprzysiężenia.

Chlew z Czarnej Dąbrowy

Budowa: 1917r.

Kamień jako materiał budowlany upowszechnił się na Kaszubach pod koniec XIXw. Przyczyniły się do tego narastające trudności w zdobyciu odpowiedniej jakości drewna konstrukcyjnego, popularyzacja metod obróbki kamiennych elementów oraz stosowanie ich do różnego rodzeju budów publicznych.

Chlew jest typowym przykładem architektury o charakterze użytkowym, zaspokajającej zapotrzebowanie dużych zagród na obiekty inwentarskie.

W Muzeum przywrócono stan obiektu z lat 20. XXw. Współcześnie wnętrze chlewu jest wykorzystywane na potrzeby wystaw czasowych.

Stodoła z Czarnej Dąbrowy

Budowa: 2.poł. XVIIIw.

Stodoła jest przykładem rozwiązań stosowanych jeszcze w XVIIIw. i rozpowszechnionych w budownictwie drewnianym na Kaszubach. Bryła obiektu to połączenie pod wspólnym, krytym strzechą dachem trzech niezależnych konstrukcyjnie segmentów, które wykorzystywano jako owczarnię oraz sąsieki (miejsca magazynowania zboża, słomy lub siana). Zestawienie ich w pewnej odległości od siebie umożliwiło urządzenie klepiska oraz przejazdu bramnego. W wyniku ograniczenia hodowli owiec w ostatnich latach użytkowania stodoły owczarnia, przedzielona deskową ścianą, służyła jako kurnik. Do czasu rozbiórki w 1978r. budynek nie zachował się w pierwotnym stanie, był remontowany i modernizowany.

Chlew z wozownią i magazynem opału z Czarnej Dąbrowy

Budowa: 2015r.

Jest to kopia budynku inwentarskiego, istniejącego dawniej w zagrodzie, który rozebrano i zastąpiono budowlą z pustaków w latach 60. XXw. W Muzeum za podstawę odtworzenia przyjęto informacje pozyskane od właścicieli zagrody, materiały ikonograficzne (zdjęcie oraz rysunek, pochodzące z publikacji poświęconej budownictwu na terenie powiatu bytowskiego) i materiały z badań terenowych, prowadzonych w tej części Kaszub.

Chlew był przeznaczony dla koni i połączony z kurnikiem, drewutnią oraz wozownią. W wozowni stała bryczka, której używano głównie do wyjazdów do kościoła. Ponadto w budynku magazynowano opał - drewno i torf.

W sieczkarni przechowywano beczkę na wodę. Ponieważ zagroda nie miała własnego źródła wody pitnej, przewożono ją w drewnianych beczkach na włóku (rodzaj pojazdu używanego w rolnictwie), noszono w wiadrach z sąsiedniej zagrody lub - w ostatnich dziesięcioleciach - z publicznej pompy przy szkole, oddalonej o ponad 1km od siedliska.

(Źródło: Kaszubski Park Etnograficzny)