Zagroda półgburska ze Skorzewa

Dzieje Skorzewa w 2.poł. XVIIIw. ilustrują problemy społeczne i gospodarcze w Prusach Królewskich po wojnach szwedzkich. Podjęto odbudowę zniszczonych wsi. Nastąpiła zmiana dotychczasowej formy gospodarowania - zlikwidowano folwarki starościńskie i rozparcelowano grunty pomiędzy gospodarzy. W miejsce obowiązkowych danin oraz robocizny wprowadzono opłatę pieniężną jako formę wynagrodzenia za użytkowanie ziemi. W 1765r. starosta kościerski zniósł folwark w Skorzewie i podzielił ziemie między czternatu mieszkańców wsi. W momencie fundacji zagroda ze Skorzewa była użytkowana przez mieszkańca wsi o niepełnym, o połowę mniejszym od przeciętnego nadziałem ziemi (zazwyczaj pół włóki, ok. 8ha), tzw. "półgbura".

<>Ostatni właściciel zagrody, Bronisław Etmański, sprzedał zabudowania Muzeum w 1971r. Wielkość zagrody oraz jej kompozycja w Muzeum odtwarzają obraz tego siedliska z lat 80. XIXw.

Chałupa ze Skorzewa

Budowa: lata 20. XIXw.

Pierwotnie był to budynek podcieniowy z sienią, izbą, alkierzem (wysuniętą, narożną częścią chaty krytą osobnym dachem), a po rozbudowie w latach 60. XIXw. także z dodatkową izbą oraz tylną sienią. W części dostawionej sieni urządzono chlewik dla kozy i drobiu. Główną część chaty zamieszkiwali aktualni właściciele zagrody i gruntów.

Nowa część chałupy powstała z przeznaczeniem dla starków, czyli deputatników - ustępujących gospodarzy, którzy scedowali prawo użytkowania zagrody na następne pokolenie. Z przekazaniem gospodarstwa łączył się zwyczaj zastrzegania deputatu, od połowy XIXw. przeważnie na podstawie formalnej umowy spadkowej (jego wymiar był w niektórych przypadkach poważnym obciążeniem dla gospodarstwa).

Fragment umowy deputatnej ze Skorzewa z 1906r.

"Kupująca zobowiązuje się jej rodzicom [...] udzielić względnie dostarczyć następujące dożywocie:

  1. wolne mieszkanie, położone po prawej ręce od wejścia, pokój wraz nad nim znajdującym się strychem;
  2. wolne używanie chlewa położonego po prawej ręce;
  3. wolne jedzenie przy stole kupującej, potrawy muszą być sporządzone z tego samego towaru co kupująca sama używa;
  4. wolne obejście dla deputatników na nieruchomości;
  5. rocznie 10 (dziesięć) rzędów ze ziemniakami w ogrodzie według wyboru deputatników;
  6. do pogrzebu dla każdego z deputatników, zobowiązuje się kupująca zużyć 50m. (pięćdziesiąt marek). Roczna wartość dożywocia podaje się na 80m. (osiemdziesiąt marek)."
Stodoła z chlewem ze Skorzewa

Budowa: przed lub w 1833r.

Jest to przykład budynku gospodarczego typowego dla małych zagród chłopskich. Fundatorem był prawdopodobnie Aleksander Pepliński. Data budowy jest widoczna na prawym słupie bramnym stodoły. Z pierwotnego założenia zachował się jedynie fragment stodoły - klepisko z wrotami od strony podwórza i mały sąsiek (północny). Inwentarską część budynku odtworzono w Muzeum w 1972r. - wydzielono stanowiska dla bydła, owiec, świń, drobiu i konia oraz wykonano wyposażenie charakterystyczne dla dawnych chlewów.

(Źródło: Kaszubski Park Etnograficzny)